De Brugse gevangenis kampt met een alarmerende overbevolking, waarvan de toename met 38,7% ten opzichte van de officiële capaciteit verontrustende gevolgen heeft voor de detentieomstandigheden, volgens het jaarverslag 2022 van de Commissie van Toezicht. Een schril contrast met de 17,6% overbevolking het voorgaande jaar.
Deze toename heeft geleid tot een compromis in de humane behandeling van gedetineerden. Onder deze compromissen is het feit dat cellen die ontworpen zijn voor één persoon, nu vaak drie gedetineerden huisvesten. De derde gedetineerde wordt gedwongen om op een matras op de vloer te slapen.
Dit probleem manifesteert zich in het bijzonder in de afdeling Mannen 2, de afdeling voor beklaagden en kortgestraften (tot 5 jaar). Overbevolking leidt bovendien tot een toename van geweld en agressie binnen de muren van de gevangenis. Dit escaleert in meer militante houdingen van het bewakingspersoneel en ongeplande acties die het gevangenisleven tijdelijk stilleggen. De gevolgen hiervan raken alle gedetineerden, ook degenen die niet verantwoordelijk zijn voor de agressie.
Bovendien beperken deze omstandigheden het aantal bezoekers per gedetineerde, dwingen niet-rokers om in dezelfde cel te leven als rokers en vertragen de opmaak van individuele verslagen die noodzakelijk zijn voor verdere strafuitvoeringen.
De zorgwekkende situatie wordt verergerd door ontoereikende maaltijden door de sluiting van de gevangeniskeuken voor renovatie gedurende het jaar, en tekortkomingen in medische zorg, vooral voor gedetineerden met chronische ziekten zoals Parkinson, of ouderen met dementie.
Verrassend genoeg blijkt uit het verslag dat steeds meer gedetineerden vrijwillig in de straf- of isolatiecel verblijven, een potentieel gevolg van de voortdurende overbevolking.
De overbevolking en bijbehorende problemen worden nog verergerd door de COVID-19 pandemie, die het aantal gevangenen met psychiatrische problemen heeft doen stijgen. De situatie escaleerde recentelijk toen een dementerende gevangene medisch personeel aanviel, wat resulteerde in een tijdelijke lockdown, het zogenaamde “nachtregime”.
Wat zijn de mogelijke oplossingen voor deze groeiende crisis? En wat zijn de implicaties voor de gevangenen en de samenleving? Dit zijn enkele van de vragen die we in de komende stukken zullen behandelen.
Een recent incident werd veroorzaakt door een dementerende gedetineerde die het medisch personeel aanviel. Dit heeft geleid tot het in werking stellen van de procedure voor ‘kritieke incidenten’ en de overgang naar het nachtregime, waardoor de toch al benarde omstandigheden voor de gedetineerden verder verslechteren.
Volgens vakbonden neemt de agressie tegen het bewakingspersoneel steeds meer toe, wat niet alleen in Brugge gebeurt. Deze situaties worden naar hoger overleg gebracht, maar de gevolgen voor het personeel en de gedetineerden blijven onzeker. Het nachtregime blijft vandaag van kracht en zal morgen opnieuw worden beoordeeld.
De smeulende situatie in de Brugse gevangenis lijkt dichtbij het kookpunt te komen. Wat zullen de autoriteiten doen om deze dreigende crisis het hoofd te bieden? En hoe zal deze crisis de toekomst van het Belgische gevangenisstelsel vormgeven? Dat en meer in onze volgende verslaggeving.
